Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua nội dung Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Cảnh sát môi trường

Đảm bảo công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm xuyên suốt, hiệu quả từ cơ sở

Trình bày tờ trình tại phiên họp, Thứ trưởng Nguyễn Văn Long cho biết, năm 2025, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành và chỉ đạo triển khai các văn bản về việc tiếp tục đổi mới, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Từ ngày 01/7/2025, trên toàn quốc đã triển khai chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã).

Bên cạnh đó, những năm qua, tình hình tội phạm, vi phạm pháp luật về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm ở nước ta diễn biến phức tạp, có xu hướng ngày càng gia tăng với phương thức, thủ đoạn tinh vi. Thực hiện chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công an và các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương toàn diện các mặt công tác, chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm, vi phạm pháp luật về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm, đạt những kết quả cơ bản, quan trọng. Pháp lệnh Cảnh sát môi trường được UBTVQH ban hành ngày 23/12/2014 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng lực lượng chuyên trách là Cảnh sát phòng, chống tội phạm (PCTP) về môi trường ở 3 cấp: bộ, tỉnh, huyện.

Theo báo cáo của Bộ Công an, từ năm 2014 đến năm 2024, lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường đã phát hiện, xử lý 234.843 vụ vi phạm pháp luật về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm, khởi tố và chuyển cơ quan điều tra khởi tố 3.777 vụ, 5.299 đối tượng; xử phạt vi phạm hành chính 198.798 vụ với tổng số tiền hơn 1.240 tỷ đồng... Kết quả này đã góp phần quan trọng bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững của đất nước.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Long cho rằng, nhìn chung, quá trình triển khai thi hành Pháp lệnh Cảnh sát môi trường năm 2014 không có khó khăn, vướng mắc. Tuy nhiên, thực hiện Đề án số 19 ngày 10/7/2023 của Bộ Công an về tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy bên trong của Công an đơn vị, địa phương và thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, sắp xếp tổ chức Công an địa phương theo hướng "tỉnh toàn diện, xã vững mạnh, bám cơ sở", không tổ chức Công an cấp huyện thì mô hình tổ chức Công an địa phương nói chung và lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường đã có sự thay đổi về tổ chức, chức năng nhiệm vụ được phân công, phân cấp. Do đó, cần thiết phải kịp thời sửa đổi, bổ sung pháp lệnh để đảm bảo công tác đấu tranh PCTP và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này được xuyên suốt, không gián đoạn và phát huy hiệu quả ngay từ cấp cơ sở...

Dự thảo Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung khoản 5, Điều 7 về nhiệm vụ, quyền hạn của Cảnh sát môi trường theo hướng để Trưởng Công an xã, phường, đặc khu, đồn Công an có thẩm quyền kiểm tra việc chấp hành pháp luật về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm nhằm bảo đảm chủ thể, lực lượng đảm nhiệm chức năng, nhiệm vụ PCTP, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này khi không còn Công an cấp huyện, đồng thời bảo đảm việc phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm ngay từ sớm, từ địa bàn cơ sở...

"Nội dung sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Cảnh sát môi trường không làm phát sinh thêm cơ cấu tổ chức, biên chế, không làm phát sinh thêm kinh phí hoạt động của lực lượng Công an" - Thứ trưởng Nguyễn Văn Long nhấn mạnh, khẳng định việc sửa đổi cũng bảo đảm kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật.

Phù hợp chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy

Qua thẩm tra, Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại (UBQPAN,ĐN) nhất trí về sự cần thiết ban hành Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Cảnh sát môi trường với những lý do được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Nội dung của dự thảo Pháp lệnh phù hợp với các chủ trương, đường lối, quan điểm chỉ đạo của Đảng về bảo vệ ANTT, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; phù hợp với quy định của Hiến pháp, bảo đảm tính hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tương thích với các cam kết quốc tế.

Chủ nhiệm UBQPAN,ĐN Lê Tấn Tới khẳng định, Uỷ ban nhất trí với phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo Pháp lệnh, trong đó tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định về chủ thể thực hiện thẩm quyền tiến hành các hoạt động kiểm tra việc chấp hành pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân; kiểm tra phương tiện, đồ vật, địa điểm khi trực tiếp phát hiện có dấu hiệu tội phạm, vi phạm hành chính hoặc khi có tố giác, tin báo về tội phạm, vi phạm hành chính theo quy định của luật; các quy định liên quan trực tiếp đến việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước hiện nay; về sửa đổi tên gọi của lực lượng thành "Cảnh sát PCTP về môi trường" để bảo đảm phù hợp các quy định của pháp luật hiện nay.

Đồng thời, đề nghị tiếp tục rà soát kỹ bố cục, kỹ thuật văn bản để bảo đảm tính thống nhất của dự thảo Pháp lệnh với hệ thống pháp luật và thống nhất về kỹ thuật văn bản sau khi hợp nhất với Pháp lệnh hiện hành...

Người dân mong muốn sửa pháp lệnh, góp phần bảo vệ môi trường sống

Phát biểu tại phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao sự nỗ lực, cố gắng của Bộ Công an trong phối hợp các bộ, ngành sửa đổi pháp lệnh này, thống nhất với ý kiến thẩm tra của UBQPAN,ĐN. "Đây là nội dung cấp thiết, cấp bách trong điều kiện hiện nay, trực tiếp đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường trong bối cảnh tình hình vi phạm môi trường đang diễn ra phức tạp, tinh vi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của nhân dân và phát triển bền vững an ninh phi truyền thống. Người dân cũng mong muốn sửa đổi pháp lệnh để lực lượng chức năng làm nghiêm túc, bài bản, bảo vệ môi trường sống hiện nay trên toàn quốc", Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ.

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc sửa đổi cần đảm bảo làm sao Cảnh sát môi trường ở cơ sở, trực tiếp là Công an cấp xã tập trung tuần tra ở địa phương, giảm khoảng trống, tăng cường xử lý vi phạm nhỏ lẻ ở địa phương. Bây giờ mình bỏ cấp huyện thì còn cấp tỉnh, cấp xã; tỉnh mà xuống xã thì lâu nên cần giao quyền mạnh cho Cảnh sát môi trường ở xã, phường, đặc khu... 

Bên cạnh đó, cần mở rộng quyền hạn đối với công nghệ mới, phối hợp liên ngành trong xử lý vấn đề về môi trường, có cảm biến dữ liệu, vệ tinh...; phải phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường xử lý ô nhiễm nông nghiệp; phối hợp Bộ Y tế trong an toàn thực phẩm; phối hợp Hải quan trong nhập lậu chất thải...

Nhấn mạnh vai trò phòng ngừa cộng đồng, làm sao phòng ngừa, giáo dục là chính, bởi có bao nhiêu Cảnh sát môi trường nhưng ý thức người dân không cao thì không thể làm được, Chủ tịch Quốc hội lưu ý vấn đề tuyên truyền thường xuyên, hàng tháng, hàng quý Cảnh sát môi trường xuống địa bàn, cơ sở để tăng cường phòng ngừa, vai trò của cộng đồng, người dân là hết sức quan trọng.

Cùng với đó, cải thiện chế độ chính sách, kiểm soát vấn đề môi trường, làm sao nâng mức kinh phí, đào tạo chuyên sâu pháp luật, phát triển kỹ năng số, bổ sung cơ chế kiểm soát nội bộ, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Đo lường hiệu quả và đánh giá định kỳ, làm sao có báo cáo hàng năm về số vụ xử lý hiệu quả, tỷ lệ giảm ô nhiễm, đánh giá vi phạm môi trường hàng năm...

"Pháp lệnh Cảnh sát môi trường là bước tiến quan trọng trong pháp luật Việt Nam, nhưng cần sửa đổi kịp thời, phù hợp với điều kiện phát triển đất nước trong giai đoạn 2026 - 2030; làm sao tăng trưởng kinh tế nhưng không ảnh hưởng môi trường sống, phát triển sản xuất kinh doanh nhưng môi trường phải đảm bảo. Cảnh sát môi trường ở địa phương là công cụ rất quan trọng trong thực hiện pháp lệnh, mong Bộ Công an trên tinh thần tiếp thu ý kiến của Cơ quan thẩm tra, ý kiến của UBTVQH hôm nay để hoàn chỉnh dự thảo pháp lệnh, sớm trình ký để thực hiện ngay" - Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.

Thay mặt Cơ quan soạn thảo, Thứ trưởng Nguyễn Văn Long trân trọng cảm ơn đồng chí Chủ tịch Quốc hội, các đồng chí Phó Chủ tịch Quốc hội và các đại biểu dự họp đã dành thời gian nghiên cứu, chỉ đạo; khẳng định ngay sau cuộc họp sẽ phối hợp UBQPAN,ĐN hoàn thiện dự thảo pháp lệnh theo quy định.

Tại phiên họp, UBTVQH cũng đã nhất trí thông qua nội dung Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Cảnh sát môi trường với 100% đại biểu tham gia biểu quyết. UBTVQH giao Bộ Công an phối hợp UBQPAN,ĐN khẩn trương hoàn thiện dự thảo, trình Chủ tịch Quốc hội ký ban hành.